در دنیای امروز، ویکی ها یکی از بزرگ‌ترین منابع اطلاعاتی آنلاین است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا به‌طور آزادانه محتوا اضافه کنند و مقالات مختلف را ویرایش نمایند. یکی از ابزارهای اصلی برای ویرایش این مقالات، زبان ویکی‌متن است. این زبان به‌طور ویژه برای ایجاد محتوای ساختاریافته در محیط‌های ویکی طراحی شده است.

در این پست، به معرفی زبان ویکی‌متن و نحوه استفاده از آن پرداخته‌ایم. از ویرایش متن ساده گرفته تا افزودن تصاویر و لینک‌ها، در اینجا به بررسی نحوه استفاده از این ابزار برای ایجاد و ویرایش مقالات ویکی می‌پردازیم.

ویکی چیست؟ و چرا باید در آن مشارکت کرد؟

ویکی یا دانشنامه (Wiki) به مجموعه صفحات وبی(وبسایتی) گفته میشود که به تمامی بازدید کنندگانش اجازه میدهد صفحه ای ایجاد، ویرایش یا حذف کنند. در ویکی ها معمولا متن را با استفاده از زبان نشانه گذاری یا بصورت عادی نمایش میدهند. در ویکی پدیا، ویکی کتاب و ... این زبان نشانه گذاری WikiText یا ویکی‌متن نام دارد.

چرا باید در ویکی ها مشارکت کرد؟

مشارکت در ویکی‌ها به شما این فرصت را می‌دهد تا مهارت‌های نوشتاری و تحقیقاتی خود را تقویت کنید، به دانش خود بیفزایید و در یک پروژه جهانی معتبر مشارکت کنید. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا با افراد هم‌فکر ارتباط برقرار کنید و باعث توسعه شناخت اجتماعی و علمی شما می‌شود. همچنین، می‌تواند فرصت‌های شغلی و حرفه‌ای برای شما ایجاد کند. در زیر میتوانید چند ویژگی مشارکت در ویکی ها را ببینید.

  1. تقویت مهارت های نوشتاری و تحقیقاتی:مشارکت در ویکی ها باعث میشود که مهارت های شما در نوشتن، تحقیق و ارجاع به منابع بهبود یابد.
  2. تقویت دانش شخصی:هنگام نوشتن یا ویرایش مطالب یک ویکی شما مجبور به یادگیری اطلاعات جدید و به روز کردن دانشتان میشوید.
  3. ایجاد شبکه ای از افراد :مشارکت در ویکی ها به شما این فرصت را می دهد که با دیگر افراد ارتباط برقرار کنید و دانشتان را ارتقاء دهید.
  4. توسعه شناخت اجتماعی و علمی:ویکی ها بستر مناسبی برای به اشتراک گذاشتن دانش افراد یا تجربیات آن است که میتواند باعث گسترش آگاهی و فرهنگ علمی شود.

ویکی متن (WikiText) چیست؟ و چه کاربردی دارد؟

wiki preview image

ویکی متن یا WikiText یک زبان نشانه گذاری خاص برای ویکی ها است که در ویکی پدیا، ویکی کتاب و ... استفاده میشود و برای قالب بندی مقالات استفاده میشود.

این زبان نسبت به HTML یا دیگر زبان های نشانه گذاری ساده تر است اما امکانات گسترده ای برای قالب بندی مقالات دارد. یادگیری این زبان به شما کمک میکند تا مقالاتی بهتر و خوش ساختارتر در ویکی ها بنویسید.

ویرایشگر های ویکی پدیا

ویرایشگر بصری (Visual Editor)

ویرایشگر بصری مناسب افرادی است که تازه شروع به ویرایش ویکی ها کردند. ویرایشگر بصری امکانات نسبتا خوبی به ویرایشگران میدهد و ویرایشگران بدون داشتن دانش خاصی به راحتی میتوانند یک ویکی را ویرایش کنند.

Wikipedia Visual Editor
ویرایشگر دیداری ویکی پدیا

ویرایشگر ویکی متن

ویرایشگر ویکی متن مناسب برای کاربرانی است که ویکی متن را یاد گرفته اند و میتوانند با استفاده از آن مقالات ویکی را با استفاده از ویکی متن قالب بندی و ویرایش کنند.

Wikipedia WikiText Editor
ویرایشگر ویکی متن ویکی پدیا

اگر ویکی متن را فرا بگیرید میتوانید از ویرایشگر ویکی متن استفاده کنید. ویکی متن به شما این امکان را میدهد که کنترل بیشتری بر ساختار مقاله، دقت بیشتر در ویرایش، سرعت بیشتر، ... داشته باشید. برای تغییر ویرایشگر میتوانید بر روی نماد مداد در گوشه‌ی بالا سمت چپ ضربه بزنید و ویرایشگر خود را انتخاب کنید.

میتوانید از صفحه تمرین استفاده کنید.

نکته: میتوانید از HTML در ویکی متن استفاده کنید.
در ادامه زبان ویکی متن را یاد میگیرید.

قالب بندی متن در ویکی متن

در ویکی متن نشانه های مشخصی برای قالب بندی کردن متن وجود دارد. در ادامه این نشانه ها رو قالب بندی کردن متن مقاله یاد میگیرید.

عنوان ها در ویکی متن

در ویکی متن عنوان ها یا تیتر ها بین =(بسته به سطح عنوان) قرار میگیرند و هر چقدر عدد سطح عنوان بیشتر باشد تعداد = ها بیشتر میشود. برای مثال عنوان سطح 2 -> == عنوان سطح دو == نوشته میشود و عنوان سطح پنج -> ===== عنوان سطح پنج ===== نوشته میشود.

== عنوان سطح 2 == === عنوان سطح 3 === ==== عنوان سطح 4 ==== ===== عنوان سطح 5 =====

متن‌های پررنگ، مورب و خط‌خورده

متن های پررنگ (Bold) و مورب بین ''' یا '' قرار میگرند و برای اینکه متنی خط خورده شود آن را در داخل تگ <del> قرار میدهیم. به کد زیر دقت کنید.

'''متن پررنگ''' ''متن مورب'' <del>متن خط‌خورده</del>

لیست ها

برای ساخت یک لیست در ویکی متن از * برای لیست بدون شماره و از # برای لیست شماره دار استفاده میکنیم و آن را قبل هر مورد از لیست میگذاریم.

لیست بدون شماره: * مورد اول * مورد دوم لیست شماره‌دار: # مورد اول # مورد دوم

متن تو رفته

برای تو رفته کردن یک متن در ویکی متن از : قبل از متن استفاده میکنیم. به کد زیر دقت کنید.

:متن تورفته ::متن تورفته‌تر

افزودن پیوند ها و منابع

یکی از ویژگی‌های مهم ویکی‌ها، ایجاد پیوندها به صفحات دیگر و ارجاع به منابع معتبر است. در ویکی‌پدیا و سایر ویکی‌ها، این کار به‌راحتی با استفاده از دستورهای خاص انجام می‌شود.

افزودن پیوند به صفحات دیگر (لینک داخلی)

برای افزودن پیوند به صفحه‌ای دیگر در ویکی، از دستور [[]] استفاده می‌شود. این پیوند به‌طور خودکار به صفحه‌ای که نام آن داخل براکت‌ها نوشته شده، ارجاع می‌دهد.

[[نام صفحه| متن برای نمایش لینک]] [[برنامه‌نویسی|زبان های برنامه نویسی]]

این کد به صفحه‌ای به نام "برنامه‌نویسی" در ویکی لینک می‌شود. برای نام پیوند متفاوت از عنوان صفحه است، از علامت | برای تغییر آن استفاده میکنیم

افزودن پیوند به وب‌سایت‌های خارجی (لینک خارجی)

برای افزودن پیوند به وب‌سایت‌های خارجی، از دستور [URL متن لینک] استفاده می‌شود.

[http://www.example.com متن لینک] [http://www.wikipedia.org ویکی‌پدیا]

این کد پیوندی به وب‌سایت ویکی‌پدیا ایجاد می‌کند و متن لینک به‌جای URL، عبارت "ویکی‌پدیا" نمایش داده می‌شود.

افزودن منابع و ارجاعات (استفاده از <ref>)

برای افزودن منابع به صفحه و ارجاع دادن به آن‌ها، از دستور <ref>متن منبع</ref> استفاده می‌شود. این منابع معمولاً در انتهای مقاله در فهرست منابع نشان داده می‌شوند.

<ref>متن منبع</ref> این جمله به یک منبع ارجاع دارد.<ref>مقاله‌ای از ویکی‌پدیا</ref>

برای نمایش فهرست منابع در انتهای صفحه، باید از دستور {{reflist}} در محل مورد نظر (معمولاً در پایین صفحه) استفاده کنید.

افزودن پیوند به یک بخش خاص از همان صفحه (لینک به بخش‌های داخلی)

برای پیوند دادن به یک بخش خاص از همان صفحه، ابتدا باید نام آن بخش را پیدا کنید. سپس از دستور # استفاده کنید.

[[نام صفحه#عنوان بخش]] [[برنامه‌نویسی#زبان‌های برنامه‌نویسی]]

استفاده از تصاویر

افزودن تصاویر به صفحات ویکی‌متن یک روش عالی برای تقویت محتوا و کمک به درک بهتر اطلاعات است. در ویکی‌پدیا و سایر ویکی‌ها، تصاویر به‌سادگی با استفاده از دستور خاصی به صفحه اضافه می‌شوند.

افزودن تصویر از بارگذاری‌های داخلی ویکی

برای اضافه کردن تصاویری که قبلاً در ویکی بارگذاری شده‌اند، از دستور [[File:نام تصویر|alt=متن جایگزین|اندازه|چپ|راست|وسط]] استفاده می‌شود.

[[پرونده:نام تصویر|alt=متن جایگزین|سایز=اندازه|چپ|راست|وسط]]

مثال:

[[پرونده:Logo.png|alt=لوگوی ویکی|200px|وسط]]

این کد تصویر "Logo.png" را با اندازه ۲۰۰ پیکسل و متن جایگزین "لوگوی ویکی" به صورت وسط‌چین نمایش می‌دهد.

تنظیم اندازه و موقعیت تصویر

در دستور اضافه کردن تصویر، شما می‌توانید اندازه تصویر را به دلخواه تنظیم کنید و همچنین موقعیت تصویر را تغییر دهید. این ویژگی‌ها با استفاده از پارامترهای سایز، چپ، راست، و وسط قابل تنظیم هستند.

  • - سایز: اندازه تصویر به پیکسل (مثلاً سایز=300px)
  • - چپ/راست/وسط: محل قرارگیری تصویر در صفحه (مثلاً `چپ` برای قرار دادن تصویر در سمت چپ، `راست` برای سمت راست، یا `وسط` برای وسط صفحه)

استفاده از تصاویر در گالری‌ها

برای نمایش مجموعه‌ای از تصاویر به صورت گالری، می‌توانید از قالب gallery استفاده کنید.

<gallery> File:تصویر1.jpg|توضیح تصویر ۱ File:تصویر2.jpg|توضیح تصویر ۲ File:تصویر3.jpg|توضیح تصویر ۳ </gallery>

مثال:

<gallery> File:Image1.jpg|تصویر اول File:Image2.jpg|تصویر دوم File:Image3.jpg|تصویر سوم </gallery>

این کد سه تصویر را به صورت گالری در صفحه نمایش می‌دهد.

استفاده از جداول

جداول یکی از ابزارهای مهم در صفحه وب برای سازمان‌دهی اطلاعات به‌صورت مرتب و قابل فهم هستند. در ویکی متن، شما می‌توانید جداول را با استفاده از کد زیر بسازید و به راحتی داده‌ها را در قالبی مرتب و حرفه‌ای نمایش دهید.
ساختار جداول:

{| class="wikitable" ! عنوان ستون ۱ ! عنوان ستون ۲ ! عنوان ستون ۳ |- | داده ۱ | داده ۲ | داده ۳ |- | داده ۴ | داده ۵ | داده ۶ |}

اجزای جدول:
{| class="wikitable": این خط جدول را شروع می‌کند. class="wikitable" باعث می‌شود که جدول استایل‌های استاندارد ویکی‌پدیا را به خود بگیرد.
!: این علامت برای عنوان هر ستون استفاده می‌شود. هر عنوان در یک سلول جداگانه قرار می‌گیرد.
|: این علامت برای جدا کردن داده‌ها در هر سلول استفاده می‌شود.
|-: این علامت برای شروع یک ردیف جدید استفاده می‌شود.
|}: این علامت جدول را خاتمه می‌دهد.

سلول‌های ترکیب شده (Merged Cells)

برای ترکیب سلول‌ها در جدول، از دستور colspan و rowspan استفاده می‌شود.
colspan برای ترکیب سلول‌ها در یک ردیف افقی.
rowspan برای ترکیب سلول‌ها در یک ستون عمودی.

مثال:
{| class="wikitable" ! نام ! سن ! شغل |- | علی | colspan="2" | برنامه‌نویس |}

الگو ها و جعبه اطلاعات

الگوها و جعبه‌های اطلاعات ابزارهای مفیدی در ویکی ها هستند که به سازمان‌دهی و نمایش اطلاعات به‌صورت استاندارد و سریع کمک می‌کنند. این ابزارها به کاربران این امکان را می‌دهند که اطلاعات پیچیده را در قالبی منظم و قابل فهم به نمایش بگذارند. در این بخش به بررسی الگوها و جعبه‌های اطلاعات خواهیم پرداخت.

الگو ها

الگوها در ویکی‌پدیا به‌طور خاص برای درج محتوای تکراری یا ساختارهای استاندارد استفاده می‌شوند. این الگوها به شما کمک می‌کنند که بدون نیاز به نوشتن کدهای پیچیده، اطلاعات خاصی را به صورت استاندارد وارد کنید.

الگوها با استفاده از دستور {{}} در ویکی‌متن قرار می‌گیرند. برای استفاده از یک الگو، کافی است اسم آن را درون براکت‌ها بنویسید.

{{Infobox person | name = علی | image = Ali.jpg | birth_date = ۱۲ آبان ۱۳۷۰ | occupation = برنامه‌نویس }}

معروف‌ترین الگوها:

  • Infobox: این الگو برای افزودن جعبه‌های اطلاعات به مقالات استفاده می‌شود. این جعبه‌ها می‌توانند شامل اطلاعات مربوط به شخصیات‌ها، مکان‌ها، آثار هنری و غیره باشند.
  • Citation: این الگو برای استناد به منابع استفاده می‌شود. استفاده از این الگو به شما کمک می‌کند که ارجاعات صحیح به منابع را در مقاله خود وارد کنید.
  • Navbox: این الگو برای ایجاد جعبه‌های ناوبری است که لینک‌هایی به مقالات مرتبط ارائه می‌دهند.

جعبه ها

جعبه‌های اطلاعات نوعی از الگوها هستند که اطلاعات ساختاری و مهم را در یک قالب جعبه‌ای نمایش می‌دهند. این جعبه‌ها معمولاً در بالای مقالات استفاده می‌شوند تا اطلاعات پایه‌ای و مهم در مورد موضوع مقاله را به‌طور مختصر و شفاف نشان دهند. مثل Infobox که در مثال بالا بود.

رده ها

رده‌ها یکی از ویژگی‌های مهم در ویکی ها هستند که به دسته‌بندی مقالات کمک می‌کنند. با استفاده از رده‌ها، می‌توان مقالات مشابه یا مرتبط را به‌راحتی پیدا کرد و از گم شدن محتوای خاص در میان حجم زیادی از مقالات جلوگیری کرد.

برای افزودن یک رده به مقاله، شما باید از کد [[رده:نام رده]] در پایان مقاله استفاده کنید. این دستور باعث می‌شود مقاله به رده مربوطه اضافه شود و در صفحه مربوط به آن رده در ویکی‌پدیا نمایش داده شود.

[[رده:برنامه‌نویسان ایرانی]]

بالا نویس و پایین نویس

برای ایجاد بالا نویس، باید از تگ sup استفاده کنید. متن درون تگ‌های sup به صورت بالاتر از خط اصلی نمایش داده می‌شود.

2<sup>3</sup> = 8

برای ایجاد پایین نویس، باید از تگ sub استفاده کنید. متن درون تگ‌های sub به صورت پایین‌تر از خط اصلی نمایش داده می‌شود.

H<sub>2</sub>O

مراحل پیشنهادی قبل از انتشار مقاله

  • بازبینی محتوای مقاله: ابتدا باید مقاله را از نظر علمی و دقت اطلاعات مورد بررسی قرار دهید. این به این معناست که باید صحت منابع، ارجاعات و حقایق ذکر شده در مقاله را بررسی کنید.
  • ساختار و قالب: مقاله باید از نظر ساختاری منظم باشد. این یعنی که بخش‌ها و پاراگراف‌ها باید به‌درستی دسته‌بندی شده و خوانا باشند. استفاده از فهرست، بخش‌های مختلف مانند مقدمه، بدنه و نتیجه‌گیری، و رعایت دستور زبان مهم است.
  • پایبندی به راهنمای سبک ویکی: ویکی ها دستورالعمل‌هایی برای نوشتار و ویرایش دارد. این دستورالعمل‌ها معمولا شامل مواردی مانند نداشتن نوشتار تبلیغاتی، رعایت بی‌طرفی و استفاده از منابع معتبر می‌باشند.
  • استفاده از منابع معتبر: مقاله باید شامل منابع معتبر باشد که اطلاعات ارائه شده در آن را پشتیبانی کنند. منابع باید قابل بررسی و معتبر باشند و از منابع دست اول یا منابع ثانویه شناخته‌شده استفاده شود.

روی دکمه انتشار صفحه کلیک کنید تا مقاله منتشر شود و بعد میتوانید از ویرایش صفحه در صفحه مورد نظر خود استفاده کنید تا مقاله را ویرایش کنید.